Outreach voor gemarginaliseerde groepen

Outreach voor mensen uit gemarginaliseerde groepen, oftewel het bereiken van mensen uit die groepen met HIV-voorlichting, HIV-testen, reproductieve zorg, counseling en begeleiding, is ontzettend belangrijk, maar tegelijkertijd ook bijzonder moeilijk. Mensen uit gemarginaliseerde groepen zoals mensen uit de LHBT-gemeenschap, sekswerkers en drugsgebruikers zijn vaak hun hele leven lang al het slachtoffer van stigmatisering, discriminatie, misbruik en uitbuiting en daarom staan zij erg wantrouwend tegenover buitenstaanders. Je kunt niet zomaar aankomen met een boodschap over HIV; Je wordt niet geloofd en velen zullen vermoeden dat je hen benadert niet met het doel om hen te helpen, maar met alternatieve, meer egoïstische belangen. Meer dan bij andere groepen moet je om mensen uit gemarginaliseerde groepen te bereiken werk maken van het winnen van vertrouwen.

Op Batam is ons HIV-team gespecialiseerd in outreachwerk voor sekswerkers, een van de moeilijkst te bereiken doelgroepen.

Van oorsprong was Batam een onbeduidend eiland onder de rook van Singapore. Daar komt verandering in als in de jaren tachtig begonnen wordt de inustriële ontwikkeling van het eiland. Op zoek naar werk en een toekomst voor hun gezinnen trekken honderdduizenden mensen naar Batam en de bevolking explodeert van enkele tienduizenden naar 1.2 miljoen mensen.

Door de instroom van mensen en de nabijheid van Singapore en Maleisië ontstaat op Batam en omliggende eilanden een grote seksindustrie. Duizenden, wij schatten misschien wel 16 duizend vrouwen, homoseksuele en biseksuele mannen en andere mannen die seks hebben met mannen en transpersonen zijn op Batam actief als sekswerker in de vele cafés, karaokebars, massagesalons en prostitutiegebieden. Velen van hen kwamen net als al die fabrieks- en havenarbeiders naar Batam op zoek naar een nieuwe toekomst, maar kwamen door ongeluk, misbruik, uitbuiting en gebrek aan kansen terecht in de prostitutie. In een gemiddelde karaokebar of massagesalon werken tussen 50 en 100 sekswerkers en er zijn vele tientallen van zulke gelegenheden, in zogenaamde junglebars werken vaak enkele honderden sekswerkers en duizenden mensen werken gewoon op straat. De meeste van hen zijn niet in staat condoomgebruik door hun klanten af te dwingen en zij staan daarmee bloot aan grote risico’s om geïnfecteerd te worden met seksueel overdraagbare aandoeningen als HIV.

Voorlichting over hoe je jezelf kunt beschermen tegen HIV, regelmatig testen, reproductieve zorg en counseling zijn juist voor hen zo belangrijk, maar de nachthorecagelegenheden waar de sekswerkers actief zijn, staan daar niet zomaar voor open. 

Ons HIV-team op Batam heeft jaren geïnvesteerd om het vertrouwen te winnen van de belanghebbenden, de uitbaters van de nachthorecagelegenheden, en de sekswerkers. Dat gaat in kleine stapjes. Sibuan, de HIV-counselor van ons team, zegt daarover: “Je moet eerst langs de jakhals, dan de panter en dan pas kun je langs de leeuw”. Dat vertrouwen kreeg het HIV-team door altijd eerlijke en betrouwbare informatie te geven, door transparant te zijn en door geen misbruik te maken van de situatie, bijvoorbeeld door tien mensen te testen en geld te claimen voor 100 tests.

Toen we eenmaal toegang kregen tot de nachthorecagelegenheden bleek de behoefte aan informatie, aan tests, aan mobiele reproductieve zorg, counseling en begeleiding enorm. De vraag was niet langer of we langs mochten komen, maar het team werd gevraagd wanneer zij langs konden komen.

Het kleine team onder leiding van de HIV-counselor Sibuan heeft de afgelopen jaren bij tientallen horecagelegenheden en in diverse prostitutiegebieden jaarlijks een significant deel van alle op Batam actieve sekswerkers weten te bereiken en zij hebben daarmee effectief bijgedragen aan het verbeteren van de HIV-situatie op het eiland.

Jaco,

Vertegenwoordiger in Indonesië van stichting Nederland-Batam